Posted by 
Kosten en baten analyse voor gevorderden
In ons dagelijks leven, maken we allemaal simpele business cases: wegen de kosten op tegen de baten die we verwachten? Vaak lukt dit nog wel “achter op een sigarendoosje” maar voor grotere of complexe investeringen wordt een financieel model gebouwd om te kunnen beoordelen of ze zinvol zijn of niet.
En dan heb je naast de kosten en de baten, ook informatie nodig over de Baseline, de Discontovoet en de Evaluatieperiode. In deze blog leg ik uit wat het is, en hoe je aan de getallen komt.
De Baseline: het startpunt van je financiële model
Eigenlijk is het maken van een business case niets anders dan realistische aannames doen over ambities en doelen die je wilt bereiken met je investering, en die toepassen op de huidige situatie. Die huidige situatie noemen we de baseline; het is echt de basis waarop je een of meerdere investeringsscenario’s bouwt. Dit wordt het 0-scenario genoemd.
Aannames voor de baseline
Begin je net met je onderneming dan kun je waarschijnlijk aannemen dat je ook echt op ‘0’ start. Alle investeringen die je gaat doen zijn bedoeld om groei en omzet te realiseren ten opzicht van het startpunt van je business case. Je baseline is dus een horizontale lijn.
Ben je al enige jaren onderweg met je bedrijf dan is je baseline vaak niet nul. Het kan zijn dat het slecht gaat met je bedrijf: je omzet loopt terug of je krijgt te maken met bezuinigingen en je hebt berekend dat het om 20% per jaar gaat. Je 0-scenario is dan een neergaande lijn; je maakt een projectie van de omzet in euro’s op basis van dit percentage.
Het kan ook zijn dat je een investering wilt doen om uiteindelijk je kosten te verlagen. Je hebt namelijk gezien dat zonder te investeren deze elk jaar stijgen. Je baseline is dan een opgaande lijn met de voorspelling van het verloop van je kosten over de komende jaren.
Evaluatieperiode: economische levensduur van je oplossing
Als het goed is, weet je al waar je in gaat investeren. Met de evaluatieperiode maak je een inschatting van de duur van het effect van je investering. Dus hoe lang verwacht je zelf data je oplossing meegaat? Misschien is het voor jou realistisch om aan te nemen dat jouw machine wel 10 jaar meegaat en kun je dat ook onderbouwen. Ik heb in de media gewerkt en daar zag ik business cases voor zelfs 20 jaar!
Een aantal vuistregels uit de praktijk om de evaluatieperiode te schatten
Voor investeringen in IT/hardware hanteer ik zelf vaak de vuistregel van 3 jaar; dat is toch vaak het moment dat je op opnieuw moet investeren om het effect (de baten) te behouden. Je kunt ook aansluiten bij de richtlijnen voor afschrijvingen van de Belastingdienst. Of Er zijn ook organisaties die werken met een standaard evaluatieperiode en schrijven dus gewoon voor hoe lang een investeringsproject moet duren.
De discontovoet: het rentepercentage in je business case
We weten allemaal dat geld lenen, geld kost. Om de kosten en baten in verschillende jaren met elkaar te kunnen vergelijken, moet we alle bedragen terugrekenen naar de waarde van vandaag. Dat doen we met de discontovoet ofwel de WACC (weighted average cost of capital). De WACC is het gewogen gemiddelde van alle kapitaalkosten (zowel leningen bij de bank als het uitgaven van aandelen).
Hoe bereken je de WACC?
Het startpunt om achter dit percentage te komen is altijd de financiële afdeling binnen je organisatie. Zeker bij grote ondernemingen wordt de WACC regelmatig berekend. Het goede nieuws is dat het voldoende is om dit percentage te weten; uiteindelijk is het een standaard gegeven in je financiële model. Ben je een kleine(re) ondernemer, dan kun je het gemiddelde rentepercentage nemen dat je bank rekent voor je leningen.
Het rentepercentage voor maatschappelijke business cases
Als je voor de overheid werkt dan kun je er op dit moment (2020) vanuit gaan dat je WACC heel klein is; de rente staat op het moment zo laag dat het bijna niets kost om geld te lenen. Enkele jaren geleden deden we de aanname dat de WACC voor Nederlandse overheden op 4% lag. Dat was gebaseerd op het geldende rentepercentage voor overheidsobligaties. De gedachte was dat het de overheid 4% kost om geld in de markt te lenen.
Let op: altijd je aannames valideren met de opdrachtgever!
Verifieer percentages en andere aannames wel altijd binnen je organisatie! Er kunnen namelijk andere (interne) regels gelden.
Succes!
Verder met zelf een Business Case maken? Koop dan de beginnerscursus e-book Business Case voor non-financials.
Photo by Henk Holveck on Reshot